مقدمه: چالشها و مسائل اجتماعی و فرهنگی مربوط به مادران جایگزین که فرزندی را برای اشخاص دیگر به دنیا میآورند مورد بررسی تعدادی از تحقیقات قبلی قرار گرفته است. با این وجود، انگیزهها و دلایلی که این مادران ابراز میکنند تا به کمک آن، توجیه و تفسیری متقاعدکننده و مثبت از این تجربه زیسته خود ارائه نمایند و با این استراتژی احساسی از رضایت فردی و معنوی را در درون خود ایجاد نمایند، کمتر مورد واکاوی قرار گرفته است.
هدف: هدف پژوهش حاضر، بازنمایی تجربهی مثبت مادران جایگزین از منظر پدیدارشناسی است.
مواد و روش ها: این مطالعه کیفی، از نوع مردمشناسی پدیدارشناختی است که از سپتامبر2020 تا ژانویه 2021 در شهر یزد انجام شد. برای جمعآوری دادهها از ابزار مشاهده مشارکتی و مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. شرکتکنندگان شامل 12 نفر از مادران جایگزینی بودند که حداقل یکبار تجربه مادر جایگزینی را داشتهاند.
نتایج: نتایج تحقیق نشان داد که مشارکتکنندگان، با وجود تجربیات سخت جسمی و مواجهه با مشکلات فرهنگی و اجتماعی نظیر ترس از برچسب و استیگمای اجتماعی، نوعی احساس رضایت و نگاه مثبت به مادری جایگزین داشتند. مقوله نهایی مطالعه با عنوان "رضایتمندی مادران" ارائه شد. مقولههای اصلی مطالعه نیز شامل ایثار زنانه و پاداش مثبت میباشد. ایثار زنانه شامل دو خرده مقوله شادی بخشیدن و انتقال حس مادری است و پاداش مثبت شامل زایمان خوب، پذیرش خانواده و درآمد حلال میباشد.
نتیجه گیری: نتایج نشان میدهد که مادران از انجام جایگزینی خود، احساسات متعارضی از رضایتمندی درونی و استیگمای اجتماعی را تجربه میکنند. برخی از آنان حاضرند که این اقدام را دفعات دیگری نیز انجام دهند، اما تنها ترسشان، از برچسبخوردگی و استیگما است. از اینکه اطرافیان مطلع شوند و چون آن آگاهی کامل را ندارد دچار سوء برداشت از این کار شوند و آنان به طرد خانوادگی و اجتماعی گرفتار شوند. هرچند نتایج مطالعه حاضر، به بازنمایی دیدگاه مادران جایگزین پرداخته است، نویسندگان بر این باورند که رحم جایگزین باید برپایه اولویتها و اهداف نوعدوستانه استوار باشد و نباید به مثابه ابزاری نگریسته شود که با هدف کسب درآمد، سلامت زنان را نشانه رود.