مقدمه: سیکلوفسفامید (CP) یک داروی ضد سرطان است که پس از متابولیسم در کبد به عنوان یک عامل آلکیلاسیون عمل میکند. CP بر سلولهای بدن به ویژه عملکرد دستگاه تناسلی و ناباروری اثرات سمی دارد. علاوه بر این، گیاهان دارویی عوارض جانبی کمتری داشته و از نظر روانی برای بیماران قابل قبولتر هستند.
هدف: هدف از این مطالعه بررسی تأثیر عصاره هیدروالکلی افدرا (EPHE) بر بافت تخمدان و محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد در موشهای صحرایی تحت درمان با سیکلوفسفامید بود.
مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی، 48 سر موش صحرایی ماده بالغ نژاد ویستار (200-180 گرم، 10-9 هفته) به طور تصادفی در 6 گروه آزمایشی (هر گروه 8 موش) قرار گرفتند: (الف) کنترل، (ب) شم، (ج) سیکلوفسفامید، (د) سیکلوفسفامید + 250 میلیگرم بر کیلوگرم عصاره هیدروالکلی افدرا، (ه) سیکلوفسفامید + 500 میلیگرم بر کیلوگرم عصاره هیدروالکلی افدرا، (و) سیکلوفسفامید + 1000 میلیگرم بر کیلوگرم عصاره هیدروالکلی افدرا. در روز 29 آزمایش، غلظت سرمی LH، FSH، استروژن، پروژسترون و فعالیت آنتیاکسیدانی اندازهگیری شد. تعداد فولیکولهای تخمدان نیز شمارش شد.
نتایج: در گروههای CP غلظت سرمی هورمون FSH و LH به طور معنیداری افزایش یافت و هورمون استروژن و پروژسترون به طور معنیداری کاهش یافت (05/0 ≥ p). EPHE به طور قابل توجهی عوارض ناشی از CP را جبران کرد و دوز mg/kg 1000 بیشترین تأثیر را داشت. کاهش آنتیاکسیدانی توسط CP به طور قابل توجهی توسط EPHE افزایش یافت، به خصوص در دوزهای بالاتر (05/0 ≥ p). تعداد فولیکولهای آغازی، اولیه، ثانویه و گراف در گروههای CP کاهش معنیداری را نشان دادند و گروههای EPHE نسبت به CP افزایش معنیداری را نشان دادند. EPHE نشان داد که غلظتmg/kg 1000 مؤثرتر از سایر دوزها بود (05/0 ≥ p).
نتیجه گیری: علاوه بر اثبات اثر EPHE بر محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد، تحقیقات ما خواص آنتیاکسیدانی را نشان داد که میتواند یک عامل مؤثر در موشهای تحت درمان با CP باشد.